Rabbimizin Zâti ve Subûtî sıfatları

Rabbimizin Zâti ve Subûtî sıfatları

Allah-u Teâl`nın zâtî ve subûtî sıfatlarının hepsi. Perdeler tamâmen kalkıp, hakîkat bütün açıklığıyla bildirilince anladım ki, âlemler, mahlûklar (yaratılmışlar) sıfat-ı ilâhiyyenin aynaları ve esmâ-i ilâhiyyenin (Allah-u Teâl`nın isimlerinin) görün

Allah-u Teâl`nın zâtî ve subûtî sıfatlarının hepsi. Perdeler tamâmen kalkıp, hakîkat bütün açıklığıyla bildirilince anladım ki, âlemler, mahlûklar (yaratılmışlar) sıfat-ı ilâhiyyenin aynaları ve esmâ-i ilâhiyyenin (Allah-u Teâl`nın isimlerinin) görünüşleri ise de görünenler gösterenin kendi değildir. Bir şeyin görüntüsü o şeyin kendisi değildir. (İmâm-ı Rabbânî)


Sıfat-ı Ma"neviyye:


Allah-u Teâl`nın subûtî sıfatları. Allah-u azîm-üş-şân hakkında bize bilinmesi vâcib (lâzım) olan sıfat-ı ma"neviyye sekizdir.


Bunlar;


1- Hayy, 2- Semi 3- Basîr 4- Mürîd; 5- Alîm 6- Kadîr 7- Mütekellim 8- Mükevvin


Sıfat-ı Nefsiyye:


Allah-u Teâl`nın "Vücûd" yâni var olma sıfatı. Allah-u Teâlâ hakkında bizlere bilmesi vâcib olan sıfat-ı nefsiyye birdir. Yâni var olmaktır. Kur"ân-ı kerîmdeki İhlâs sûresi ve bu âlemdeki bütün yaratılmışlar Allah-u Teâl`nın sıfat-ı nefsiyyesi olan vücûd sıfatının delilleridir. (Kutbüddîn İznikî)


Sıfat-ı Selbiyye:


Allah-u Teâl`da bulunması câiz olmayan sıfatlar. Allah-u Teâl`nın sıfat-ı zâtiyye ve sıfat-ı subûtiyyeden başka sıfatları ya îtibârî (var kabûl edilen) veya selbîdir. Meselâ Allah-u Teâlâ cisim değildir. Cisimden değildir. Madde değildir. Arâz yâni hal değildir. Mekânı yoktur. Zamanlı değildir. Bir şeye girmiş, bir yere yerleşmiş değildir. Hudûdlu, bir şeyle çevrilmiş değildir. Bir tarafta, bir cihette değildir. Bir şeye mensûb değildir. Bir şeye benzemez. Misli, ortağı ve zıddı yoktur. Anası, babası, zevcesi (hanımı), çocukları yoktur. Bunların hepsi mahlûklarda (sonradan yaratılanlarda) bulunur. Hepsi noksanlık ve kusûr alâmetleridir. Bütün bunlar sıfat-ı selbiyyedir. Bütün kemâl sıfatlar Allah-u Teâl`da vardır. Bütün noksan sıfatlar yoktur. (İmâm-ı Rabbânî)


Sıfat-ı Sübûtiyye:


Allah-u Teâl`nın zâtında (kendisinde) bulunmakla birlikte başka varlıklarda da sınırlı olarak bulunan sıfatları. Bu sıfatlara sıfat-ı hakîkiyye de denir. Mükellef yâni âkıl ve bâliğ olan, kadın-erkek her müslümanın Allah-u Teâl`nın sıfat-ı zâtiyyesini ve sıfat-ı sübûtiyyesini, doğru bilmesi ve inanması lâzımdır. Herkese ilk farz olan şey budur. Bilmemek özür olmaz. Bilmemek günâh olur. (Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî) Mahlûkların (yaratılmışların) sıfatları gibi değildirler. Akıl ile zan ile dünyâdakilere benzetilerek anlaşılamazlar. Allah-u Teâlâ bu sıfatlarından birer örnek insanlara sınırlı olarak ihsân etmiştir. (Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî)


Sıfat-ı Zâtiyye:


Allah-u Teâl`nın zâtında (kendisinde) bulunup diğer varlıklarda bulunmayan, yalnız Allah-u Teâl`ya mahsûs sıfatları. Bu sıfatların sonradan yaratılan varlıklarla hiçbir sûrette bağlantıları yoktur. Bu sıfatlara sıfat-ı Vücûdiyye ve sıfat-ı Ulûhiyyet de denir.


Allah-u Teâl`nın sıfatları, zâtî (kendisine âit olan) ve sübûtî (başka varlıklarda sınırlı olarak bulunan) sıfatlar olmak üzere ikiye ayrılır.


Allah-u Teâl`nın sıfat-ı zâtiyyesi, altı tânedir. Bunlar;


1- Vücûd


2- Kıdem


3- Bekâ


4- Vahdâniyyet


5- Muhâlefetün lil-havâdis


6- Kıyâm binefsihî


Önemli: Bu altı sıfatın hiçbiri mahlûkların (yaratılmışların) hiçbirinde yoktur. Allah-u Teâl`nın sıfat-ı zâtiyyesi zâtı gibi ezelî (başlangıcı olmayan) ve ebedîdir (sonu olmayan). Yâni sonsuz olarak vardırlar. (Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî)


Zâti - Subûtî sıfatların manası


Zâtî sıfatlar


Zâtî sıfatlara, Tenzihi ve Selbi sıfatlar da denir.


Vücud: Var olmak demektir. Onun varlığı kendinden olup, başka bir varlığa bağlı olmayan bir zâttır. Bütün her şeyi yaratan birisinin var olması gerekir. Bu yüzden Allah-u Teala`ya Vâcibü`l-Vücûd denilmiştir. Allah`ın yok olduğunu iddia etmek, Onun yarattığı bütün kâinat ve içindekilerin varlıklarını inkâr etmeyi gerektirir. Çünkü her şeyi yaratan ve var eden O`dur.


Kıdem: Allah`ın (c.c.) varlığının ezeli olması. Onun varlığının başlangıcı yoktur ve varlığı zamana bağlı değildir. Yani önce yok iken sonradan var olmuş değildir. Geçmişe doğru ne kadar gidilirse gidilsin Allah(c.c)`ın var olmadığı bir an bile yoktur ve düşünülemez. Zaten zamanı ve mekânı yaratan da O`dur. O Allah(c.c) ki zaman kayıtlarından münezzehtir.


Beka: Allah(c.c)`ın varlığının sonu olmaması. Bâkî ve Sonsuz olmasıdır. Onun varlığının başlangıcı olmadığı gibi sonu da yoktur. Her zaman vardı ve hep var olacak. Geleceğe doğru ne kadar gidilirse gidilsin onun yok olduğu veya varlığının sona erdiği hiç bir an olamaz. Başlangıcı olmayan bir varlığın sonunun olmaması gerekir.


Muhalefetün Lil-Havadis: Allah(c.c)`ın sonradan yaratılan hiçbir varlığa benzememesidir. Her ne akla geliyorsa veya düşünülüyorsa o Allah değildir. Çünkü akla gelen ve düşünülen şeyler hep sonradan yaratılmış, yok iken var olmuş şeylerdir.


Kıyam Bi-Nefsihi: Allah(c.c)`ın hiçbir varlığa ihtiyaç duymamasıdır. Allah(c.c), hiçbirşeye bağımlı ve muhtaç değildir. Bilakis yaratılan varlıklar Ona muhtaçtır.


Subûtî sıfatlar:


Ya Hayy: Hayat: Allah(c.c)`ın hayat sahibi olmasıdır. Ayrıca hayatın sahibidir. O her zaman yaşamıştır ve her zaman yaşayacaktır. Onun hayatının başlangıcı ve sonu yoktur.


Ya Alîm: İlim: Allah(c.c)`ın her şeyi bilmesidir. Kâinatı ve içindekileri ve bizim bilmediğimiz nice şeyleri yaratan bir yaratıcının, her şeyi en ince ayrıntısına kadar bilmesi gerekir. Bu yüzden Allah(c.c)`ın ilmi hiçbir şeye sığmaz, çünkü O her şeyin ilmini bilir.


Ya Semi: Semi: Allah(c.c)`ın her şeyi duyması/işitmesidir. Onun işitmesi kulak ile değildir. En uzak yerdeki bir şeyin sesini, fısıltısını duyar. Uzaklığı yakınlığı yaratan da Odur. Ona hiçbir şey uzak değildir.


Ya Basîr: Basar: Allah(c.c)`ın her şeyi görmesidir. Onun görmesi göz ile değildir. Eğer Onun görmesi göz ile olsaydı, görebilmesi için göze muhtaç olurdu. Oysaki Allah(c.c) hiçbir şeye muhtaç değildir. Karanlık ve Aydınlık dahil olmak üzere onun görmesini hiçbir şey engelleyemez. Allahü Tealâ, zifiri karanlık bir yerdeki siyah taşın üzerinde gezen siyah karıncayı bile görür.


Ya Mürid: İrade: Allah(c.c)`ın her şeyi istediği gibi dileyebilmesidir. Onun dileği sınırlı değildir. Ne isterse onu yapabilir. Bu kâinatta olmuş ve olacak her şey, Allah(c.c)`ın dilemesiyle olmuştur. Onun dilediği muhakkak olur ve dilemediği de muhakkak olmaz.


Ya Kadîr: Kudret: Allah(c.c)`ın her şeye gücü yetmesidir. Kâdir olan Allah(c.c)`ın dilediğini yerine getirebilecek kuvvet ve kudrete sahiptir.


Ya Mütekellim: Kelam: Allah(c.c)`ın ağız, harf, ses vs. gibi hiçbir şeye muhtaç olmadan konuşmasıdır. Allah(c.c)`ın kelâmı, onun sözü demektir. Allah(c.c) peygamberlerine bildirdiği vahiyler, onlara verdiği ilâhî kitaplar ve gönderdiği ilhamlar onun Kelâm sıfatının neticesidir.


Ya Mükevvin: Tekvin: Allah(c.c)`ın yaratmasıdır. O, gördüğümüz görmediğimiz her şeyi yaratandır. Yaratan sadece O`dur. Ondan başka yaratan yoktur. Yaratmak Allah(c.c)`a mahsustur. Onun yaratmasına hiçbir şey engel değildir. Ayrıca Onun için, göğü yaratmak ile bir sivri sineği yaratmak arasında hiçbir fark yoktur. Allah(c.c), iradesi sonucu Kudretiyle Tekvin eder. Başka bir deyişle, dilediği bir şeyi yaratmaya gücü yeter.